Vervolg Rondrit Groningen(1)

Vervolg uw weg noordelijk over de N388 in de richting Lauwersoog en laat Panser, dat bestaat uit een tweetal boerderijen rechts liggen. Panser is zeer waarschijnlijk de oudste bewoonde plaats in De Marne. Bij onderzoek aan de wierde ter plaatse zijn scherven gevonden die gedateerd konden worden op de zesde eeuw voor Christus.

In de behuisde wierde Menneweer aangekomen verlaat u de N388 door linksaf richting Lauwersoog de N361 op te slaan. In Lauwersoog aangekomen parkeert u de auto op het grote parkeerterrein aan de rechterkant van de N361. Vandaar kunt u over het havenhoofd lopen naar ‘t Ailand, een eigenzinnig vis-en schaaldieren restaurant met zo mogelijk nog eigenzinniger eigenaren. Als u op het goede moment komt, kunt u zelf een maaltje uit de Waddenzee opvissen!

U vervolgt uw weg over de N361, maar dan in zuidelijke richting, passer de Willem Lodewijk van Nassau kazerne aan uw rechterhand en sla de eerste straat rechts, de Westpolder, richting Vierhuizen in.

Vierhuizen(Gronings: Vaaierhoezen) is een dorp met 130 inwoners en ligt pal aan de slaperdijk van de voormalige Lauwerszee en was tot 1927 een vissersdorp, net als het 2½ km zuidelijker gelegen Zoutkamp. De oudste vermelding van de naam Vierhuizen dateert uit 1525. De plaats heeft zijn naam te danken aan de vier stenen huizen die er toen stonden. Door de aanleg van de Kerkvoogdijpolder verloor het de toegang tot de Waddenzee. Deze polder sloot het “gat” dat bestond tussen de noordelijk gelegen Westpolder en de zuidelijke Panserpolder. Aan de rand van het dorp staat de korenmolen De Onderneming uit 1858. De kerk van Vierhuizen is van oorsprong een tufstenen kerk die stamt uit de middeleeuwen. In de loop der eeuwen heeft het gebouw veel te lijden gehad van weersinvloeden. De kerk heeft in 2006 tijdens een live-uitzending van de AVRO de finale gewonnen van de BankGiro Loterij Restauratie.

In Vierhuizen kunt u uitstekend overnachten in de Bed&Breakfast d’Olle Pastorie en genieten van de rust van het Hogeland. En als u met de camper of tent bent Camping de Roode Haan biedt dezelfde rust. Tenzij er in de zomermaanden sprake is van een live concert!

U vervolgt uw weg oostelijk over de Hoofdstraat in Vierhuizen onder door de N388 en over de Menneweersterweg richting Elens.

Elens ligt op een oude kwelderrug die van west naar oost door de gemeente loopt en waarop ook de wierden van Vierhuizen, UlrumLeens en Wehe liggen. De wierden op deze kwelderrug dateren waarschijnlijk uit de 9e eeuw. Aangenomen wordt dat de naam Alingi in de goederenlijst van het klooster Werden uit ca. 1000 verwijst naar Elens. De naam zou dan iets kunnen betekenen als ‘bij de lieden van Ali’, waarbij Ali een mansnaam is. De verbuiging van Alingi tot Elens zou wijzen op de (oud)Friese invloed. Vanaf de wierde van Elens is de oude veeweg die naar de noordelijke kwelders liep nog terug te vinden als de Noorderweg. In de wierde zijn bij opgravingen in 1960 vier graven gevonden, die wijzen op een mogelijk vroegmiddeleeuws grafveld. Bij deze opgraving en opgravingen in 1890 en 1933 werden ook een houten put en diverse middeleeuwse voorwerpen gevonden.

Op de kruising Menneweersterweg en Elensterweg slaat u rechtsaf, de Elensterweg op en rijdt u het dorp Ulrum binnen. Dit wierde dorp heeft een rijke geschiedenis. In Ulrum blijft u de doorgaande Elensterweg die overgaat in de Leensterweg volgen. Bij Leens aangekomen wijzigt de naam van de Leensterweg in Hoofdstraat en vervolgens in Valge en Wierde. Blijft die weg in oostelijke richting volgen tot u aan uw linkerhand de Achtervalge bereikt. Sla daar links af en vervolgens rechtsaf de Wierde op en rijdt richting de borg Verhildersum.

Leens ligt geologisch op nieuwe kweldergronden, die in de negende eeuw bewoond zijn geraakt. Op de hoogste kwelderruggen werden rijen wierden gebouwd, die de huizen en akkers tegen hoogwater beschermden. Leens ligt halverwege een wierdenrij die begint bij Wehe en eindigt voorbij van Vierhuizen, waar enkele wierden in de Lauwerszee zijn verdwenen. Binnen het dorpsgebied vinden we aan de oostkant de Tuinsterwierden en aan de westkant De Houw. Bij het gedeeltelijk afgraven van de Tuinsterwierde zijn belangrijke archeologische vondsten gedaan. In het directe achterland ligt de wierde van De Ewer, die behoort tot een oudere wierdenrij uit het begin van de jaartelling. De bewoners van deze wierde zullen een sleutelrol hebben vervuld bij het opkomen van Leens als nieuwe hoofdplaats van het gebied. Leens is een katholieke enclave in het overwegend protestants Hogeland.

Verhildersum is een borg direct ten oosten van het dorp Leens. Heden ten dage wordt de borg museaal beheerd en is in 19e-eeuwse stijl ingericht. De borg kan een groot deel van het jaar worden bezichtigd en heeft een mooie oprijlaan. Aan de achterzijde zijn nog de schietgaten zichtbaar.Sinds 2004 vinden elk jaar in augustus de ‘historische dagen’ plaats (tot 2007 een dag), waarbij het leven tussen 1850 en 1950 centraal staat. Rondom de borg ligt de borgtuin met een koetshuis, schathuis en tuinprieel. Het koetshuis stamt vermoedelijk uit het einde van de 19e eeuw en huisvest exposities en de ‘museumwinkel’ met ansichtkaarten en andere dingen over borg, bewoners en landgoed. Het schathuis uit 1833 werd in 1972 van de eerder afgebroken Saaksumborg naar het Landgoed Verhildersum verplaatst. De tuin rondom de borg is in 1968 ontworpen. Het ontwerp is geïnspireerd door de barok, en volgt de berekeningen van de gulden snede (symmetrie). Tot de latere herinrichting door Klaas Noordhuis werd de tuin gekenmerkt door een weelderige beplanting waarin naast stinzenplanten ook werd gewerkt met nieuwe moderne introducties zoals siergrassen en verschillende soorten hertshooi. Vooral de keuze van moderne rozen was opmerkelijk. In het kleurenschema domineerden oranje- en bronstinten. De tuin had een aantal borders met vaste en eenjarige planten, een kruidentuin, ruim 90 soorten rozen en 50 soorten clematissen. Dit typische beplantingschema uit de jaren zestig en zeventig is bij de herinrichting komen te vervallen. De tuin is voorzien van bankjes. Rondom de borg en rondom de beeldentuin liggen grachten. Om de buitenste gracht loopt een wandelpad die omgeven wordt door bomen en struiken. Aan de rand van dit pad staat een duiventil, op de plek waar deze traditioneel ook werden gebouwd. Beeldhouwer, tekenaar en tuinarchitect Eddy Roos leverde tien bronzen vrouwenbeelden in de stijl van de figuratieve abstractie van ‘De Groep’, die de tuin opsieren. In het Schathuis was overheen het restaurant Korensant gevestigd. Thans bevindt zich dat in Garnwerd, Café Hamming.

VORIGE VOLGENDE